برای اصلاح رفتارهای نادرست کودکان، همیشه راه‌های منطقی و موثر وجود دارد. ناسزاگویی و فحش دادن هم یکی از رفتارهای نادرست کودکان است که برای برخورد با آن، راه‌های موثر و منطقی وجود دارد. در این مقاله ۱۳ راه برای برخورد اصولی و منطقی با ناسزاگویی، بد زبانی و فحش دادن کودکان توضیح داده می‌شود.
برای اصلاح هر مشکلی، ابتدا باید دلایل بوجود آمدن آن مشکل را پیدا کنیم. سپس برای حل مشکل، روشی متناسب با دلیل ایجاد آن مشکل را انتخاب کنیم. به همین دلیل در مقاله‌ای جداگانه به دلایل ناسزاگویی، فحش دادن و بد زبانی کودکان پرداخته‌ایم. برای مطالعه درباره این دلایل می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید: « ۷ دلیل اصلی فحش دادن ، حرف زشت زدن و بد زبانی کودکان را بشناسید ».
پس از پی بردن به دلایل ناسزاگویی و بد زبانی فرزند خود، باید راهکاری اصولی برای برطرف کردن این مشکل انتخاب کنید. برای آشنایی با 13 راهکار درست جهت حل مشکل ناسزایی گویی و بد زبانی فرزند خود این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
۱- تغییر رفتار والدین
والدین الگوی کودکان هستند. هم در نوع رفتار و هم در نوع صحبت کردن. بنابراین برای پیشگیری از مشکل ناسزاگویی و بد زبانی کودکان یا برای برطرف کردن این مشکل، در اولین قدم، والدین باید از این رفتار پرهیز کنند. در صورتی که شما به عنوان والدین، ناسزاگویی می‌کنید، توقع نداشته باشید کودک شما این کار را نکند یا دچار این مشکل نشود.
احترام متقابل بین والدین، تأثیر مستقیمی بر کمتر شدن این رفتار در کودک دارد. والدین باید از به کار بردن این الفاظ به صورت شوخی و یا جدی خودداری کنند. در صورتی که والدین از این الفاظ استفاده کردند، بهترین کار این است که به سرعت عذرخواهی کنند. این رفتار به صورت غیر مستقیم به کودک می‌آموزد که ناسزاگویی کار اشتباهی است. علاوه براین کودک می‌آموزد که برای انجام یک رفتار اشتباه باید عذرخواهی کند.
۲- تغییر محیط
بعد از والدین، محیط دومین عامل اثرگذار روی ناسزاگویی و بدزبانی کودکان است. برای برطرف کردن مشکل ناسزاگویی کودک، باید محیط و روابط کودک را تحت کنترل داشت. در صورتی که کودک شما ناسزاگویی می‌کند، محیط و دوستان او را بررسی کنید. در صورتی که دوستان یا افرادی که در محیطی که کودک شما در آن است، از الفاظ بد استفاده می‌کنند، باید محیط کودک خود را تغییر دهید.
۳- نظارت بر رسانه‌ها
کودک شما از کارتون‌ها، بازی‌ها و فیلم‌هایی که می‌بیند می‌آموزد. مخصوصا از قهرمان کارتون‌ها. بنابراین برای اینکه کودک شما دچار مشکل ناسزاگویی نشود، باید کارتون‌ها و برنامه‌هایی که در اختیار او قرار می‌دهید را به دقت انتخاب کنید.
۴- دوست بودن با کودکی
والدین باید با تقویت ارتباط مؤثر خود با کودک و دقت در انتخاب شیوه تربیتی، زمینه تعامل بیشتر و مناسب‌تر را با کودک خود فراهم کنند. پدر و مادرها باید توجه داشته باشند که سختگیری‌های بی مورد و بیش از حد، باعث افزایش رفتارهای پرخاشگرانه کودکان می‌شود. کسی که به سمت پرخاشگری حرکت کند، خیلی راحت‌تر و سریع‌تر به سمت استفاده از الفاظ نا مناسب و ناسزاگویی پیش می‌رود.
پدر و مادر باید به رابطه عاطفی با کودک بسیار اهمیت دهند. پدر و مادر نباید اجازه ندهند هیچ مسئله‌ای این رابطه را مخدوش کند. در فرصت های مناسب با فرزند خود هم صحبت شوید و به حرف های او گوش دهید.
۵- عدم توجه به ناسزاگویی
در مواجهه با کودکی که دچار مشکل ناسزاگویی است، ابتدا آرامش خود را حفظ کنید. درست است که این رفتار کودک شما را عصبانی می‌کند، اما به یاد داشته باشید کودک شما از رفتار شما الگو می‌گیرد. بنابراین اگر با اون با عصبانیت رفتار کنید، این رفتار را به او آموزش داده‌اید. بنابراین در اولین قدم آرامش خود را حفظ کنید.
در قدم بعد باید نسبت به رفتار کودک بی‌توجه باشید. این رفتار باعث می‌شود کودک حس کند از ناسزاگویی خود هیچ نتیجه‌ای نگرفته است. حتی نتوانسته شما را عصبانی کند. همین که کودک شما حس کند این رفتار او را به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رساند، باعث فاصله گرفتن او از ناسزاگویی می‌شود.
۶- پرهیز از مقابله به مثل
در صورتی که به هر دلیل مجبور بودید نسبت به رفتار کودک خود واکنش نشان دهید، به هیج وجه مقابله به مثل نکنید. منظور از مقابله مثل دقیقا شبیه کودک رفتار کردن نیست. در صورتی که کودک شما عصابی است، عصبی بودن شما مقابله به مثل به حساب می‌آید. در صورتی که به هر حرف او پاسخ دهید، در واقع با او مقابله به مثل کرده‌اید. در صورتی که وارد بحث یا مشاجره طولانی بشوید، در واقع با او مقابله مثل کرده‌اید.
وقتی شما با کودک خود مقابله به مثل می‌کنید، در واقع خود را با او همراه و همگام کرده‌اید. یعنی نه تنها مانع او نشده‌اید، بلکه به طور غیر مستقیم، با همراهی خود، او را تشویق کرده‌اید.
بنابراین بهتر است هنگامی که کودک با فحاشی و ناسزاگویی احساسات شما را تحریک می‌کند، بجای مقابله به مثل بهتر است آرام باشید و با جملات مناسب و کوتاه، کار بد او را گوشزد کنید. به هیچ وجه به شخصیت او حمله نکنید و آن را زیر سؤال نبرید. از مشاجره طولانی و جدال لفظی با کودک خودداری کرده و به او یادآوری کنید که با به کار بردن این الفاظ ناپسند و کلمات زشت، به حل مشکل پیش آمده کمکی نکرده و فقط آن را پیچیده‌تر می‌کند .
۷- آرامش در خانه
کودکی که در خانه‌ای پر تنش زندگی می‌کند، تمایل و گرایش بیشتری به ناسزاگویی دارد. حفظ آرامش در محیط خانه و دوری از اضطراب و کم کردن تنش ها موجب می شود که کودک احساس نشاط و تعلق خاطر بیشتری پیدا کند و حس دوست داشته شدن را بیشتر تجربه کند. به این ترتیب زمینه دوری از افسردگی و افزایش اعتماد به نفس در او قوت می گیرد. افرادی که اعتماد به نفس بیشتری دارند، کمتر به سمت رفتارهای پرخاشگرانه و ناسزاگویی حرکت می‌کنند.
۸- نخندیدن به رفتار ناشایست
گاهی اوقات اطرافیان به ناسزاگویی کودک، مخصوصا در سنین پایین می‌خندند. این خنده‌ها پاداش مثبتی است که باعث تقویت ناسزاگویی در کودک می‌شود. در صورتی که این اتفاق افتاد شما به عنوان والدین کودک به هیچ وجه با جمع همراهی نکنید. اشتباه بودن رفتار کودک خود را به او تذکر بدهید. با این کار تلاش می‌کنید پاداشی که دیگران به ناسزاگویی فرزند شما داده‌اند را کمرنگ کنید.
برای برطرف کردن مشکل ناسزاگویی در کودکان، شما هم می‌توانید به کودک خود پاداش دهید. البته این پاداش را برای مواقعی که کودک این رفتار را نشان نمی‌دهد در نظر بگیرید. مثلا می‌توانید به او بگویید: «از اینکه امشب در مهمانی از حرف‌های زشت استفاده نکردی خیلی خوشحالم، بنابراین یک بازی دو نفره با هم انجام خواهیم داد». حتی می توان بر اساس ساعت‌هایی که کودک از این کلمات در صحبت‌های خود استفاده نمی‌کند، به او پاداش‌های متناسب مادی و عاطفی داد.
۹- محرومیت
در برابر اهانت‌ها و ناسزاگویی کودک بجای تنبیه نامؤثر، محرومیت‌های مناسب در نظر بگیرید. مثلا محرومیت از فعالیت دلخواه مثل فوتبال، بازی‌های کامپیوتری و… یا وسیله مورد علاقه‌اش مثل عروسک، تبلت، تلفن همراه را از او بگیرید.
نکته مهم این است که این محرومیت باید هر چه سریع‌تر انجام شود تا مؤثر باشد. در اعمال محرومیت باید اعتدال را حفظ کرده و با آرامش و متناسب با رفتار ناپسند کودک، آن را تعیین کنید.
۱۰- آموزش مهارت های مورد نیاز
باید به سادگی به کودک یاد داد که در هنگام خشم و عصبانیت چگونه آن را بروز دهد به نحوی که دیگران را ناراحت نکند. یادگیری مهارت ابراز صحیح خشم و کنترل آن، به کودک کمک می‌کند تا هیجان خود را با عباراتی مناسب و به روشنی بیان نماید و از تنش در روابط او با دیگران جلوگیری شود.
می توان آموزش مهارت کنترل خشم و برقراری ارتباط مؤثر، را به شیوه‌هایی که کودک بیشتر می پسندد، یعنی با شادی و بازی همراه کرد تا میزان اثر پذیری افزایش یابد .
۱۲- تعیین قوانین
می‌توانید برای استفاده نکردن از کلمات زشت و ناپسند، قوانینی در خانه تعیین کنید. برای ناسزاگویی یا پرهیز از آن پاداش و جریمه‌های متناسب در نظر بگیرید. البته همه اعضای خانواده باید به این قوانین متعهد و پایبند باشند.
۱۳- استفاده از نظر کارشناس و مشاور
در صورت طولانی شدن این رفتار و عدم تأثیر شیوه‌های ارائه شده برای برخورد، بهتر است از راهنمایی‌های مشاورین حوزه کودک و نوجوان بهره‌مند شوید. زیرا ناسزاگویی اگر، با خشم کنترل نشده کودک همراه شود، کار والدین سخت‌تر شده و نیاز به مشاوره با روانشناسان به وجود می‌آید. ذکر این نکته ضروری است که در کنار همه توجه‌هایی که والدین دارند، گاهی این عبارات و الفاظ ناخواسته به دامنه لغات کودک و نوجوان اضافه می شود. آنچه مهم است هوشیاری و آگاهی نسبت به عدم استفاده از آن‌هاست.
گروه آموزشی پژوهشی فرشید پاکذات
سلام چطوری جلوی بچه هایی که اعتیاد به دیدن کارتون دارند رابگیریم