آیا می‌دانستید هر نیمکره مغز وظایف خاصی به عهده دارد؟ آیا می‌دانستید بعضی از رفتارها و حالات روحی ما به یک نیمکره خاص مربوط است؟ در این مقاله با وظایف و عملکرد هر یک از نیمکره‌هایی مغز آشنا می‌شوید. شناخت و درک عملکرد این عضو حیاتی به این دلیل اهمیت دارد که هر چه شناخت ما از خودمان بیشتر باشد زندگی با کیفیت‌تری را تجربه می‌کنیم شناخت و درک ابعاد مختلف روحی و جسمی لازمه یک زندگی موفق و رضایت بخش است. یکی از ابعاد مهم جسمی ما مغز است. چرا که مغز مرکز فرماندهی و یکی از اعضای حیاتی بدن انسان است.
چقدر با مغز خود آشنا هستید؟
سال‌هاست که با مغزمان زندگی می‌کنیم ولی هیچوقت به آن توجه نکرده‌ایم. مغز عادی شامل 100 میلیارد سلول است که مدام در حال تبادل اطلاعات هستند و به ما در حرف زدن، خوردن، نفس کشیدن، حرکت کردن، حتی دیدن و شنیدن و …. کمک می‌کند.
به رغم همه ی پیچیدگی مغز، توپوگرافی کلی آن ساده و متقارن است. سال‌هاست که مغز را به دو قسمت نیمه چپ و نیمه راست تقسیم کرده‌اند
سال‌ها پیش تفکر بر این اساس بود که نیمکره سمت چپ سرنوشت ساز است. نیمکره سمت راست را فرعی می‌دانستند و فکر می‌کردند انسان زیاد به این نیمکره نیاز ندارد. معتقد بودند که با توجه به اینکه نیمکره چپ توانایی تکلم را کنترل می‌کند بنابراین تفاوت ما از سایر موجودات منوط به این نیمکره است. تصور بر این بود که نیمکره سمت چپ، ما را انسان می‌کند.
حقیقت عملکرد مغز چیست؟
در سال 1905 دانشمندی به نام راجر ولکات اسپری (Roger Wolcott Sperry) تحولی عمده در این تفکرات ایجاد کرد. او گفت به نظر می‌رسد دو شیوه فکر کردن وجود دارد که به صورت نسبتا متفاوتی با نیمکره‌های راست و چپ به نمایش در می‌آیند. نیمکره چپ ترتیبی می‌اندیشد، در تحلیل عالی است و به واژه‌ها می‌پردازد. نیمکره راست کلی گرایانه می‌اندیشد، الگوها را تشخیص می‌دهد و احساسات و حالات غیر کلامی را تفسیر می‌کند. این تحقیق جایزه نوبل را برای اسپری به ارمغان آورد.
در این میان بتی ادواردز (Betty Edwards) این نظر که بعضی از مردم تناسبی با هنر ندارند را رد کرد. او گفت راز دیدن (دیدن واقعی) خاموش کردن نیم کره پرمدعا و همه چیز دان مغز (نیم کره چپ مغز) است تا نیم کره راست مغز ملایم‌تر بتواند جادویش را به کار اندازد.
هر یک از نیمکره‌های مغز چه عملکردی دارند؟
دو نیمکره مغز ما مثل کلید خاموش و روشن کار نمی‌کنند. با فعال شدن یک نیمکره، نیمکره دیگر هم می‌تواند فعال باشد. اما مناطق خاصی از مغز در مورد کارکردهای خاص، نقش بیشتری از بقیه دارند. تحقیقات در مورد کارکرد نیمکره‌های مغز نشان می‌دهد:
- نیمکره‌های مغز دگرسو هستند، یعنی هر نیمه مغز، نیمه مخالف بدن را کنترل می‌کند. بنابراین سکته نیمکره چپ، باعث اختلال در سمت راست بدن می‌شود.
- نیمکره چپ ترتیبی و راست همزمان کار می‌کند. نیمکره چپ، نمادها و اصوات را بطور متوالی پردازش کرده و در تشخیص رویدادهای زنجیره‌ای، یعنی رویدادهایی که عناصرش پی‌درپی رخ می‌دهد مشارکت دارد. مانند فعالیت‌هایی چون حرف زدن.
- نیمکره راست به شکل گام به گام فعالیت نمی‌کند بلکه توانایی آن در تفسیر چیزها بصورت همزمان است. نیمکره راست در دیدن یکباره بسیاری از چیزها متخصص است. مثل تفسیر حالات چهره.
- نیمکره چپ در متن تخصص دارد و نیمکره راست در زمینه. یعنی نیمکره چپ به آن چه گفته شده (متن) می‌پردازد. اما نیمکره راست به چگونگی چیزی که گفته شده (زمینه) دقت می‌کند. مثلا اگر بگوییم فلانی قلبی چون دریا دارد. نیمکره چپ در مقابل این جمله، درک می‌کند که قلب چیست و آن را با دریا مقایسه می‌کند. اما نیمکره راست درمی‌یابد که مقصود مهربانی و بلند نظری آن شخص است.
- با وجود آسیب‌دیدگی نیمکره راست قدرت تکلم افراد با مشکلی مواجه نمی‌شود. اما در این حالت زبان فاقد کیفیت موسیقایی و شاعرانگی است. یعنی بالا و پایین لحن صدا و شتاب واژه‌ها از بین می‌رود و احساسات از طریق کلام منتقل نمی‌شود. همچنین پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نیمکره راست عامل توانایی درک استعاره است.
هر دو نیمکره برای اندیشیدن انسان اساسی هستند. این دو را در کنار هم بگذارید تا ماشین متفکر قدرتمندی به دست بیاید. زندگی سالم، شاد و موفق وابسته به هر دو نیمکر ی مغز شماست.
فرشید پاکذات
