اگه نفت نداشتیم روزگارمون این نبود. اصلا نفت ما رو به این حال و روز انداخته. اگه نفت نبود مسئولین به فکر می‌شدند و وضعیت بد اقتصادی ایران تغییر می‌کرد. این جملات رو هر از گاهی می‌شنویم. خیلی‌ها اعتقاد دارند که نفت اصلی‌ترین یا یکی از اصلی‌ترین عوامل وضعیت بد اقتصادی ایران هست.
خیلی‌ها اعتقاد دارند نفت یک منبع درآمد نسبتا راحت برای کشور هست. راحت به این معنی که ایجاد زیرساخت برای رونق کسب و کارهای دیگه و صادرات، سخت‌تر و پرهزینه‌تر از کسب درآمد از نفت هست. همین مسئله باعث شده اقتصاد ایران فقط متکی بر نفت باشه و سایر راه‌های درآمدزایی کشور نادیده گرفته بشه.
همین استدلال باعث میشه خیلی‌ها نتیجه بگیرند که اگر نفت نداشتیم وضعیت اقتصادی ایران بهتر از این بود. شما هم فکر می‌کنید نفت عامل اصلی اوضاع اقتصادی نامطلوب کشور هست؟ اگه اینطور فکر می‌کنید ادامه این نوشته رو مطالعه کنید تا با هم به این مسئله از زاویه‌ی دیگه‌ای نگاه کنیم.
آیا نفت عامل وضعیت بد اقتصادی ایران است؟
شاید این استدلال حداقل از یک جهت درست باشه. اگه به وضعیت اقتصادی ایران نگاهی داشته باشیم متوجه می‌شیم که به خاطر وجود نفت، راه‌ها درآمدزایی دیگه طی دهه‌های مختلف نادیده گرفته شده. بله این یک واقعیت هست! اما آیا به خاطر وجود این واقعیت میشه نفت رو به عنوان عامل اصلی وضعیت بد اقتصادی امروز ایران معرفی کرد؟
اگه به لیست کشورهایی دارای ذخایر نفتی نگاهی بیندازیم، می‌بینیم ایران در جایگاه چهارم قرار داره. یک پله بالاتر از ایران، یعنی در جایگاه سوم، کشور کانادا هست. روسیه در جایگاه هشتم، آمریکا در جایگاه یازدهم، چین در جایگاه سیزدهم، برزیل به عنوان یک اقتصاد نوظهور در جایگاه ۱۵ و هند یکی دیگه از اقتصادهای نوظهور در جایگاه ۲۴ قرار دارند.
به نظر می‌رسه توجه به همین لیست می‌تونه مثال نقضی باشه برای این ادعا که نفت عامل وضعیت بد اقتصادی ایران هست. کشوری مثل کانادا ذخایر نفتی بیش‌تری نسبت به ایران داره. پس اگه نفت عامل وضعیت بد اقتصادی ایران هست، باید کانادا هم وضعیت اقتصادی نامناسبی داشته باشه. پس میشه نتیجه گرفت نفت عامل اصلی وضعیت بد اقتصادی ایران نیست.
عامل اصلی وضعیت بد اقتصادی ایران چیست؟
برای اینکه عامل اصلی وضعیت بد اقتصادی ایران رو پیدا کنیم بد نیست پای حرف‌های افرادی که اعتقاد دارند نفت مقصر اصلی هست بنشینیم. دقت در حرف‌های این افراد می‌تونه ما رو متوجه ۲ نکته بکنه. نکته اول اینه که این افراد عوامل اصلی رو هر چیزی خارج وجود خودشون تصور می‌کنند. به همین خاطر نفت رو به عنوان مقصر اصلی معرفی می‌کنند.
نکته دوم این هست که این برای افراد اصلاح وضعیت بد اقتصادی ایران، فقط از دیگران توقع دارند و البته این توقع بیش‌تر متوجه مسئولین کشور هست. ما اصلا نمی‌خوایم منکر وظیفه مسئولین کشور بشیم. اصلا نمی‌خوایم نقش تصمیمات مسئولین کشور رو در وضعیت کنونی نادیده بگیریم.
نکته‌ی که می‌خوایم درباره‌اش صحبت کنیم اینه که چرا هم عامل بدبختی و هم راه اصلاح اوضاع رو در خارج از خودمون و در مواردی که تحت کنترل ما نیستند می‌بینیم؟ مگر جامعه ایران رو چه کسانی تشکیل میدن؟ افراد جامعه مگر غیر از ما هستند؟ مگر مسئولین این کشور اشخاصی غیر از افراد همین جامعه هستند؟
بنابراین تا مشکل جامعه و نگاه مردم این کشور به مسائل تغییر نکنه، امیدی به حل مشکلات و بهبود وضعیت نیست.
مشکل ایران و نگاه مردم چیست؟
یکی از مشکلاتی که خیلی از مردم ایران درگیرش هستند، باورهای محدود کننده هست. مثلا همین نگاه که نفت عامل وضعیت بد اقتصادی ایران هست یک باور محدود کننده به حساب میاد. وقتی چنین باوری در وجود کسی باشه، دیگه نه انگیزه‌ای برای ایجاد تغییر در زندگی‌ش باقی می‌مونه نه توانی برای ایجاد تغییر در زندگی.
اگه به درستی با باورها و تاثیر باور در زندگی آشنا باشید، به خوبی می‌دونید که یک باور محدود کننده می‌تونه مثل قفلی باشه بر پای کسی که درگیر اون باور محدود کننده هست. با شخصی که عامل بدبختی خودش رو عوامل خارجی (مثل نفت یا مسئولین) میدونه چند دقیقه صحبت کنید.
اگه به چنین آدمی بگید افراد دیگه‌ای هستند که تو همین شرایط از راه درست، وضعیت زندگی خودشون رو تغییر دادند، فکر می‌کنید چه جوابی می‌شنوید؟ قطعا نظر این افراد تغییر نمی‌کنه. چون رفتار و فکر انسان‌ها تحت تاثیر باورهایی هست که دارند.
پیشنهاد می‌کنیم این مطلب رو برای آشنایی با تاثیر باورها در زندگی و شناخت انواع باورها حتما مطالعه کنید: «با انواع باورها از دیدگاه ان ال پی آشنا شوید تا نگاه‌تان به زندگی تغییر کند!» با خوندن این مطلب متوجه می‌شید باورهای محدود کننده چطور می‌تونند عامل بدبختی انسان‌ها باشند. و از اون جایی که هر کشوری رو تک تک افراد اون کشور تشکیل میدن، باورهای محدود کننده افراد یک جامعه، می‌تونه عامل بدبختی کل اون جامعه بشه.
راه حل تغییر وضعیت بد اقتصادی ایران چیست؟
تا وقتی درگیر باورهای محدود کننده باشیم نمی‌تونیم پیشرفت کنیم. مثلا چرا باید نفت رو عامل وضعیت بد اقتصادی ایران بدونیم؟ نفت یک منبع کسب درآمد هست. پس می‌تونه عاملی برای پیشرفت ایران باشه. نگاه درست اینه که در کنار وجود نفت سعی کنیم منابع درآمدی دیگه‌ای هم داشته باشیم. مواردی مثل گردشگری یا صادرات کالاهای مختلف.
البته عنوان کردن نفت و گردشگری به عنوان منابع درآمدی مختلف باز هم ذهن رو می‌بره سمت مسئولین و وظایف مسئولین. هر چند وظایف و نقش مسئولین غیر قابل انکار هست، اما اجازه بدید به خودمون بپردازیم. ما به عنوان یکی از افراد این جامعه چه کار می‌تونیم بکنیم؟
ما به عنوان افراد جامعه چه کاری برای ایجاد تغییر می‌توانیم انجام دهیم؟
اولین حرکت مفید اینه که به جای اینکه همه چیز رو از مسئولین بخوایم و توان و ظرفیت خودمون رو نادیده بگیریم، چشم به توان، همت و خلاقیت خودمون داشته باشیم. وقتی ما به عنوان افراد جامعه از دولت و مسئولین توقع داریم که تغییری در وضعیت ما ایجاد کنند، مثل این هست که مسئولین هم فقط نفت رو به عنوان منبع درآمد کشور در نظر بگیرند.
اگر از مسئولین توقع داریم به منابع درآمدی دیگه برای کشور فکر کنند، خودمون هم باید همین کار رو انجام بدیم. باید خودمون تلاش کنیم تا اوضاع فعلی خودمون رو تغییر بدیم. یکی از لازمه‌های این کار این هست که خلاقیت خودمون رو به کار بگیریم.
اگه فکر می‌کنید خلاقیت ندارید یا خلاقیت مادرزادی هست، حتما این مطلب رو مطالعه کنید تا بتونید قدرت خلاقیت خودتون رو افزایش بدید: «چطور قدرت خلاقیت خود را آزاد کنیم تا در حد نوابغ خلاق باشیم؟». بنابراین باید تلاش کنیم روی خودمون، توانایی‌ها، مهارت‌ها و خلاقیت‌مون کار کنیم تا تغییر رو از خودمون شروع کنیم.
دوستان عزیز، باورهای محدود کننده خودتون رو شناسایی کنید و اون‌ها رو تغییر بدید و باور کنید که هیچ تغییری اتفاق نمی‌افته مگر از درون تک تک افراد جامعه. پس اگه می‌خوایم وضعیت بد اقتصادی ایران تغییر کنه، باید برای ایجاد تغییر در خودمون تلاش کنیم.
گروه آموزشی پژوهشی فرشید پاکذات
