ما معمولا درباره هوش دیگران قضاوت می‌کنیم و گاها پیش می‌آید که آنها را کم‌هوش خطاب می‌کنیم. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم می‌بینیم که هوش هر فرد توانمندی‌های مختلفی را شامل می‌شود و نمی‌توان آنها را به سادگی باهوش و یا کم‌هوش خطاب کرد. در این مقاله درباره هوش هیجانی (EQ) و بهره هوشی (IQ) توضیحات کاملی را ارائه خواهیم داد.
در این مقاله سعی خواهیم کرد به‌طور کامل شما را با هوش هیجانی و بهره هوشی آشنا کنیم. و با تفاوت‌های افرادی که هوش هیجانی و بهره هوشی بالایی دارند آشنا شوید.
IQ یا بهره هوشی چیست؟
ما در زبان فارسی از IQ به عنوان ضریب هوشی یاد می‌کنیم که این یک اشتباه بین مردم است. معادل فارسی IQ را می‌توان بهره هوشی دانست که حاصل تقسیم سن ذهنی (سن عقلی) بر سن زمان‌شناختی(سن تقویمی) ضربدر ۱۰۰ می‌باشد. به این معنا که اگر سن عقلی شخصی ۲۳ سال باشد و سن تقویمی آن نیز ۲۳باشد، بهره هوشی یا IQ او برابر با ۱۰۰ می‌باشد.
این مطلب وجود دارد که بهره هوشی توانایی آکادمیک افراد را نمایش می‌دهد. منظور از توانایی‌های آکادمیک توانایی درک مطلب، استدلال منطقی، مهارت‌های ریاضی، تفکرات انتزاعی و فضایی. افرادی که IQ بالایی دارند در کارهای چالش‌انگیز می‌توانند عملکرد بهتری را از خود ارائه دهند و توانایی تحلیل و تحقیق آنها به مراتب از دیگر افراد بالاتر است.
تا مدت‌ها تنها معیار بررسی هوش افراد، بهره هوشی یا همان IQ بود. اما بعدها افرادی نسبت به این تفکرات انتقاداتی را مطرح کردند. این افراد اعتقاد داشتند که هوش انسان ابعاد مختلفی را در بر می‌گیرد و صرفا نمی‌توان با عواملی که بالا عنوان شد هوش اشخاص را مورد ارزیابی قرار داد. مجموع این انتقادات باعث به‌وجود آمدن هوش هیجانی یا EQ شد.
EQ یا هوش هیجانی چیست؟
هوش هیجانی، هوش عاطفی یا هوش احساسی (EQ) به شناخت و کنترل احساسات اشاره دارد. گفته می‌شود افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند توانایی زیادی در شناخت و کنترل احساسات خود و دیگران دارند. در علم مدیریتی اعتقاد بر این است که افراد باید دارای EQ یا همان هوش هیجانی بالایی باشند. گفته می‌شود مدیران موفق دنیا از هوش هیجانی بسیار بالایی برخوردار می‌باشند.
دلیل این ادعا این است که افراد با هوش هیجانی بالا نه تنها می‌توانند احساسات خود را به خوبی بشناسند بلکه می‌توانند احساسات خود را به خوبی کنترل کنند. همین ویژگی هنگام تصمیم‌گیری به افراد کمک می‌کند تا بهترین تصمیم موجود را بگیرند و یا میزان خطا را به پایین‌تر حد خود برسانند.
علاوه بر این اشخاصی که هوش هیجانی بالایی دارند در شناسایی احساسات دیگران نیز توانمند می‌باشند و می‌توانند احساسات دیگران را نیز کنترل کنند. در مدیریت داشتن این توانایی مانع بروز مشکل و اختلاف مانع اختلاف بروز مشکلات و اختلافات بین اعضای تیم می‌شود.
بهره هوش (IQ) یا هوش هیجانی (EQ)، کدام مهم‌تر است؟
همان‌طور که اشاره شد تا سال‌‌ها، بهره هوشی تنها ملاک تعیین هوش افراد به شمار می‌آمد و به همین دلیل افرادی که بهره هوشی بالایی داشتند به عنوان فردی تصور می‌شدند که در زندگی می‌توانند به درجات بالای موفقیت برسند. اما به مرور کمتر کسی چنین تفکری را می‌پذیرفت و متوجه شدند که موفقیت برای افرادی که IQ بالایی دارند تضمین شده و قطعی نیست. بنابراین نتیجه‌ای که گرفته شد این بود که مفهوم هوش در انسان خیلی محدود در نظر گرفته شده است و IQ به تنهایی نمی‌تواند نشان دهنده‌ی توانایی‌های لازم برای موفقیت یک انسان به شمار بیاید.
تاثیر بهره هوشی در موفقیت
البته IQ همچنان عامل مهمی برای رسیدن به موفقیت به حساب می‌آید. مخصوصا زمانی که هدف فرد موفقیت در دانشگاه و تحصیلات عالی باشد. افرادی که بهره هوشی بالایی دارند معمولا در مدرسه و دانشگاه عملکرد بهتری از خوشان نشان می‌دهند. به هرحال افرادی که بهره هوشی بالایی دارند، در زندگی به نسبت سایرین می‌توانند موفق‌تر عمل کنند. اما برخلاف آنچه تصور می‌شود IQ تنها عامل و موثرترین عامل در موفقیت به‌حساب نمی‌آید.
تاثیر هوش هیجانی در موفقیت
افرادی که هوش هیجان بالایی دارند به دلیل توانایی آنها در شناسایی، کنترل و ابراز احساسات عملکرد بهتری در کارهای تیمی و برقراری ارتباط با دیگران از خود نشان می‌دهند. این افراد به علت همین ویژگی‌هایی که دارند می‌توانند در تیم یا یک مجموعه کاری نقش رهبر و هدایت کننده را بر عهده بگیرند.
هوش هیجانی در حوزه‌های گسترده و متفاوتی اثرگذار می‌باشد. به‌طوری که امروزه این عامل در دنیای کسب و کار غیرقابل انکار به نظر می‌رسد. این تاثیر تا حدی می‌باشد که بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا یکی از معیارهای مهم استخدام را داشتن هوش هیجانی بالا عنوان کرده‌اند و آزمون استخدامی جداگانه‌ای را برای آن تعریف کرده‌اند.
برای مثال، هوش هیجانی در صنعت بیمه نقش بسیار مهم و پررنگی را دارد. به این علت که افرادی که هوش هیجانی پایینی دارند عملکرد موفقی نمی‌توانند در بیمه داشته باشند. بررسی‌ها در این صنعت نشان می‌دهد میزان فروش نیروهایی که دارای هوش هیجانی بالایی هستند تقریبا دو برابر نیروهایی است که هوش هیجانی پایینی دارند.
خبر خوب: هوش هیجانی قابل یادگیری و تقویت است
همان‌طور که اشاره شد، هوش هیجانی نقش غیرقابل انکاری را در موفقیت دارد. بررسی‌ها و تمام تحقیقات این موضوع را اثبات می‌کنند که مهارت‌های مربوط به هوش هیجانی قابل یادگیری هستند و افراد می‌توانند این مهارت‌ها را حتی از سنین پایین‌تر فرا بگیرند. در سال‌های اخیر کشور آمریکا برنامه‌هایی برای آموزش این مهارت در سطح مدارس اتخاذ کرده است و حدود 50 درصد از کودکانی که در این برنامه‌ها شرکت کرده‌اند نمره‌های بهتری از آزمون هوش هیجانی دریافت کرده‌اند.
در مقاله‌ای به این موضوع اشاره کرده‌ایم که چطور می‌توان هوش هیجانی یا EQ را افزایش داد. توصیه می‌شود آن را مطالعه کنید.
مطالعه کنید: افزایش هوش هیجانی – EQ
به‌طور کلی خوشبختی و موفقیت در زندگی به عوامل مختلفی بستگی دارد.. IQ و EQ هم مانند سلامتی، ثروت و شادی نقش قابل توجهی در موفقیت ما ایفا می‌کنند. موضوعی که بسیار اهمیت دارد نقطه‌ی تمرکز شماست. هدف شما در زندگی چیست؟ شک نداشته باشید در هر حوزه‌ای که تمرکز کنید، می‌توانید در آن حوزه به موفقیت‌های قابل توجهی برسید. این شما و تلاش شماست که اهمیت دارد و تعیین کننده می‌باشد.
گروه آموزشی پژوهشی فرشید پاکذات
