عادت دارید دیگران رو قضاوت کنید و باعث ناراحتی اون‌ها بشید؟ از قضاوت شدن ناراحت می‌شید؟ دوست دارید بتونید دیگران رو داوری نکنید؟ دوست دارید از این به بعد از قضاوت شدن ناراحت نشید؟
اگه جوابتون به سوالات بالا مثبت هست، این مقاله رو تا انتها بخونید تا متوجه بشید چرا نباید دیگران رو قضاوت کنیم و چه چیزی باعث میشه دیگران رو قضاوت کنیم! وقتی دلیل داوری کردن دیگران رو بدونیم، ناخودآگاه قضاوت شدن کمتر ناراحت‌مون میکنه.
چرا نباید دیگران را قضاوت کنیم؟
هر کسی از دریچه نگاه خودش دنیا رو می‌بینه. برداشتی که هر کسی از اتفاقات مختلف داره، مخصوص به خودش هست. در واقع برداشتی که ما از هر اتفاقی داریم، تحت تاثیر عوامل مختلف مثل فیلترهای ذهنی، کانال ترجیحی ما و… می‌تونه منحصر به فرد باشه.
تمام این موارد روی برداشتی که ما از واقعیت داریم تاثیر میذاره و نقشه ذهنی ما رو بوجود میاره. بنابراین هر کسی وقتی داره دیگران رو قضاوت میکنه، در واقع داره بر اساس نقشه ذهنی خودش حکم صادر میکنه. پس داوری کردن می‌تونه نشان دهنده محدود بودن دید فرد باشه. در نتیجه اگه دوست نداریم خودمون رو به عنوان فردی با دید محدود و سطحی‌نگر معرفی کنیم، باید تلاش کنیم دیگران رو قضاوت نکنیم.
چرا وقتی ناراحت یا عصبی هستیم دیگران را قضاوت می‌کنیم؟
فرض کنید شخصی به شما فحش میده. قطعا هیچ کس از شنیدن فحش خوشحال نمیشه، اما ممکنه واکنش ما به این فحاشی، قضاوت کردن طرف مقابل باشه. مثلا بهش بگیم: «معمولا تو چه خانواده‌ای بزرگ شدی و…) . در این شرایط، چیزی در رفتار یا گفتار طرف مقابل وجود داشته که باعث ناراحتی ما شده و همین ناراحتی انگیزه‌ای در ما برای قضاوت کردن طرف مقابل بوجود آورده.
عاملی که در رفتار طرف مقابل وجود داشته و باعث ناراحتی شما شده، در واقع جنبه‌ی حل نشده‌ای از وجود شما هست. یعنی مسئله‌ای هست که شما با اون مشکل دارید. حتی ممکنه این مشکل در ناخودآگاه شما باشه و شما نسبت بهش آگاهی نداشته باشید.
وقتی یک رفتار یا حرف خاص باعث برانگیختگی شما میشه، نشان دهنده‌ی این هست که چیزی مرتبط با اون موضوع در درون شما وجود داره که شما ازش دوری می‌کنید. همین مسئله هست که افراد رو به سمت قضاوت کردن در زمان ناراحتی یا عصبانیت هدایت میکنه.
نکاتی مهم در خصوص قضاوت کردن دیگران
با توجه به مطالبی که در بالا گفتیم، میشه به چند نکته مهم درباره داوری کردن رسید.
ماه پشت ابر نمی‌ماند
گاهی اوقات هدف ما از قضاوت کردن این هست که جنبه‌های از وجود طرف مقابل رو بر ملا کنیم. در واقع موقعی که دیگران رو داوری می‌کنیم، رفتار و اعمال اون‌ها رو زیر ذره بین می‌بریم. اما باید بدونیم که ماه پشت ابر نمی‌مونه. روزی بالاخره حقیقت آشکار میشه.
در صورتی که در وجود خودمون ایمان داشته باشیم که ماه پشت ابر نمی‌مونه و بالاخره مواردی که ما می‌خوایم بگیم برملا میشه، به آرامش می‌رسیم و می‌تونیم از قضاوت کردن فاصله بگیریم.
با قضاوت کردن خودمان را به دیگران معرفی می‌کنیم
همونطور که گفتیم هر کس نقشه ذهنی خودش رو از اتفاقات و ماجراهای مختلف داره. بنابراین ممکنه افرادی که شاهد قضاوت ما هستند، به دلیل تفاوت نقشه‌ی ذهنی‌شون با ما، نظر ما رو قبول نداشته باشند. پس داوری ما ممکنه اثری روی دید این افراد نسبت به طرف مقابل نداشته باشه.
از طرفی وقتی که ما کسی رو داوری می‌کنیم، در واقع داریم عقاید خودمون رو به دیگران معرفی می‌کنیم. یعنی داریم اعلام می‌کنیم چه چیزهایی رو خوب می‌دونیم و چه چیزهایی رو بد. پس موقع داوری کردن دیگران، بیش‌تر از اینکه ماهیت واقعی طرف مقابل رو معرفی کنیم، در حال معرفی کردن خودمون هستیم.
قضاوت کردن چیزی را تغییر نمی‌دهد
میشه از مواردی که تا اینجا توضیح دادیم نتیجه گرفت که داوری کردن در عمل نه چیزی رو تغییر میده و نه باعث تغییر شخصی میشه. وقتی از روی ناراحتی و عصبانیت کسی رو قضاوت می‌کنیم، نه باعث تغییر اون فرد می‌شیم، نه رفتار اون فرد رو اصلاح می‌کنیم و نه می‌تونیم تاثیر چندانی روی نظر دیگران داشته باشیم.
چطور از قضاوت کردن دیگران فاصله بگیریم؟
توجه به ۳ نکته‌ای که درباره قضاوت کردن گفتیم، تا حد زیادی می‌تونه مانع ما برای داوری کردن بشه. وقتی خواستید کسی رو داوری کنید، یک لحظه صبر کنید. قبلا از اینکه حرفی بزنید با خودتون فکر کنید آیا مخاطب حرف‌هایی که می‌خواید به طرف مقابل بزنید خودتون نیستید؟ اگه با خودتون صادق باشید اکثر مواقع جوابتون مثبت هست.
وقتی می‌خوایم به کسی برچسب بزنیم، اول باید نگاه کنیم ببینیم آیا خودمون اونطور نیستیم؟ باید موقعی که می‌خواید کسی رو داوری کنید، به این نکته دقت کنید که چیزی که شما رو ناراحت کرده نشون دهنده چیزی در درون خود شماست که دارید تلاش می‌کنید ازش دور بشید.
بنابراین اگه از گروه خاصی یا رفتار بخصوصی ناراحت می‌شید، باید ببینید چه شباهت‌هایی با اون‌ها دارید. چون این ناراحتی که باعث قضاوت کردن شما میشه، نشون میده دارید ویژگی‌های منفی خودتون رو فرافکنی می‌کنید.
آیا قضاوت نکردن به طور کلی امکان‌پذیر است؟
پرهیز از داوری به طور کلی امکان‌پذیر نیست. چون هر اندیشه‌ای، نوعی داوری هست. وقتی درباره خوب بودن روز نظر می‌دیم، در واقع داریم داوری می‌کنیم. وقتی درباره کار خوب یک نفر نظری می‌دیم داریم نوعی داوری انجام می‌دیم. در کل هر نوع اظهار نظری نوعی داوری به حساب میاد.
بنابراین اگه بخوایم به طور کامل از داوری کردن دور بشیم، باید به طور کامل از فکر کردن پرهیز کنیم. این کار قطعا عاقلانه و منطقی نیست. اما با توجه به مطالبی که گفتیم می‌تونیم تا حد زیادی از داوری منفی در زندگی پرهیز کنیم. در ادامه داستانی درباره قضاوت کردن براتون تعریف می‌کنیم تا به خوبی متوجه بشید که چرا اساسا داوری کردن در زندگی کار درستی نیست.
داستانی درباره قضاوت کردن
روزی مردی در قرعه‌کشی برنده یک خودرو شد. دوستان و آشنایان بهش تبریک گفتند و اکثرا نظرشون این بود که اون مرد خوش شانسی هست. مرد در جواب نظر اون‌ها فقط گفت: «شاید!».
چند روز بعد مرد با خودرویی که برنده شده بود در حال رانندگی بود که دچار تصادف شد. همین تصادف باعث شد مدت زیادی در بیمارستان بستری بشه. دوستان و آشنایان به ملاقات مرد اومدند و نظر اکثرشون این بود که دوست‌شون مرد بدشانسی هست. چون با ماشینی که برنده شده بود تصادف کرده و کارش به بیمارستان کشیده. و مرد در جواب اون‌ها باز هم گفت: «شاید!».
زمانی که مرد هنوز در بیمارستان بستری بود، زلزله‌ای اومد و رانش زمین در نیمه شب خونه مرد رو در دل زمین ناپدید کرد. دوباره دوستان و آشنایان به ملاقات مرد در بیمارستان اومدند و بهش گفتن تو خیلی خوش شانسی که موقع زلزله تو بیمارستان بودی. و باز هم مرد در جواب اون‌ها گفت: «شاید!».
بله دوستانداوری‌های ما در زندگی شباهت زیادی به این داستان داره. ما نسبت به دلایل اتفاقات مختلف آگاهی نداریم. بنابراین نمی‌تونیم قضاوت درستی درباره اتفاقات داشته باشیم. پس سعی کنیم مثل مرد عاقل این داستان، از داوری کردن پرهیز کنیم.
گروه آموزشی پژوهشی فرشید پاکذات
